
Ka Pūloʻu
Wahi a nā puke wehewehe Hawaiʻi-Pelekane, ʻo kēia ka wehewehe ʻana o kēia ʻano ānuenue:
Kekahi kiʻi i hōʻoia ʻole ʻia: Kuhikuhi kēia mau kiʻi i kēia ʻano ānuenue ma muli o ko ka mea kākau maopopo ʻana i nā wehewehe ʻana o nā puke wehewehe, ka pōʻaiapili ma loko o kekahi mau kaʻao, kekahi ʻatikala nūpepa, a me kekahi hoʻopaʻa leo Hawaiʻi. ʻAʻole panina lākou.
Nā hōʻailona a me nā ʻōuli:

Photo by: Edmund Garman | Commons.wikimedia.org
ʻIke pinepine ʻia kēia ʻano ānuenue nani ma Hawaiʻi. He hōʻailona a i ʻole he ʻōuli no kekahi mea like ʻole a hōʻike ʻano ʻia i lalo iho:
Wahi a nā kaʻao ʻAʻohe manawa o kēia ʻano ānuenue i ʻōʻili ai ma loko o nā kaʻao i kālailai ʻia.
I ka wā hea ʻo ia e ʻōʻili ai?:
I ka mahina ʻo Aukake i ka makahiki 1891 i ʻike ʻia ai ke kāhili a me ka pūloʻu e kekahi kāne i loko o kona moeuhane. Ma ia moeuhane ʻo ia i ʻike aʻe ai i kekahi aliʻi i kau kūnuhi i loko o kekahi kāhili nui ma luna o ka hale aliʻi ʻo Iolani. I ia manawa koko iho nō, hina ia aliʻi a puoho ke kāne e moeuhane ana. Ua Maopopo iā ia kēia moeuhane, ua manaʻo ʻo ia, He hōʻailona ia moeuhane no ka hina ʻana o kekahi aliʻi aimoku, a i ʻole he au hulihia e hiki mai ana. I kekahi mau mahina he 16 ma hope o ka paʻi ʻana o ka ʻatikala nūpepa e pili ana i kona moeuhane, ua kāhuli kolohe ʻia ke aupuni Hawaiʻi e kekahi mau mikionali a me kekahi mau kāne ʻoihana ʻAmerika ʻālunu (Mea kākau ʻike ʻole, 1891).
na Edmund Garman | Commons.wikimedia.org