top of page
Ke Kaʻao o Lāʻieikawai
 
ke-kaao.jpg

Ka Hōʻike hoʻopōkole:

 

ʻO Kahauokapaka ke kāne a ʻo Mālaekahana ka wahine. Noho pū lāua a hānau ʻia ʻo Lāʻieikawai he wahine a me kōna kaikaina māhoe ʻo Lāʻielohelohe i ke kūlanakauhale ʻo Lāʻie ma ka mokupuni o Oʻahu. ʻO Kahauokapaka kekahi aliʻi, no laila, he mau kamāliʻi wahine nā māhoe.  ʻO ka makemake ʻo Kahauokapaka, he keikikāne ka hiapo, no laila, ua hoʻohiki nō ʻo ia e hoʻomake i kekahi kaikamahine i hānau ʻia ma mua o kekahi keikikāne. No laila, hūnā ʻia nō ka hānau ʻia ʻana o nā māhoe e Mālaekahana a kaʻawale ʻia nō hoʻi ko lāua hānai ʻia ʻana. Ua hānai ʻia ʻo Lāʻieikawai e kona kupuna wahine ʻo Waka. Ua hānai ʻia ʻo Lāʻielohelohe e Kapūkaʻihaoa, he kahuna.

I kona wā kamaliʻi i peʻe ai ʻo Lāʻieikawai i kekahi ana ma lalo o kahi loko wai ʻo Waiʻāpuka. Ma muli o ka piʻo mau ʻana o kekahi ānuenue he nani ma ka lewa i luna o ia ana, ua ʻike laulā ʻia auaneʻi, noho kekahi aliʻi ma kahi o kēlā loko wai. No laila, neʻe auaneʻi ʻo Waka lāua ʻo Lāʻieikawai i Paliuli ma ka moku o Keawe. Ua hikiwawe nō ka Hoʻolaha ʻana i ka lono e pili ana i ko Lāʻieikawai uʻi. Ua lohe ʻia nā lono e kekahi aliʻi no ka mokupuni o Kauaʻi, ʻo ia hoʻi ʻo ʻAiwohikupua. Ua hoʻoholo ʻo ʻAiwohikupua e hoʻoipo me Lāʻieikawai, a ʻo ka Haʻalele akula nō ia ʻo ʻAiwohikupua iā Kauai no Hawaiʻi.

 

Ma kona hale i Paliuli i mālama ʻia iho ai ʻo Lāʻieikawai e kona kupuna wahine a me kekahi mau manu kalakupua, ʻo ia hoʻi, kekahi mau ʻiʻiwi pōlena. Ua hiki iā Lāʻieikawai ke kau ma luna o ka ʻēheu o kāna mau manu. ʻO ia mau manu nāna i kūkulu ai kona hale ma o ka hoʻohana ʻana o ko lākou mau hulu.  Ma muli o ko Lāʻieikawai uʻi maoli i hoʻāʻo ai kekahi mau aliʻi a me kekahi mau mea kalakupua i ka hoʻoipo ʻana iā ia. Eia naʻe, ua ʻano makehewa kēia mau mea hoʻoipo a pau. ʻO ʻAiwohikupua a me Kaʻōnohiokalā kekahi o ia mau mea makehewa hoʻoipo. Ma ka palena o ko Lāʻieikawai ola, hoʻi ʻo ia i ka honua a ma muli o kekahi mau mea pōʻino. Ma hope, e hoʻomanaʻo ʻia nō ʻo Lāʻieikawai ma ka inoa ʻo Kawahineokaliʻulā.

Ma loko o kēia kaʻao e ʻōʻili ai kekahi mau ʻano ānuenue he ʻelima. ʻO ia hoʻi, ka Piʻo ānuenue, ka Pūnohu, ka Uakoko, ka ʻŌnohi, a me ka Luakālai. Aia he ʻumi ʻōuli/hōʻailona o kēia mau ānuenue e hōʻike ʻia ma loko o kēia kaʻao. Hiki ke ʻike ʻia kēia mau ʻano ānuenue a me nā ʻōuli/hōʻailona ma loko o ka papa ma lalo iho nei.  

Laieikawai.jpg

Eia kekahi laʻana mai kēia kaʻao:

““I kekahi manawa, iā Hulumāniani e kaʻahele ana iā Kauaʻi a puni ma kona ʻano makāula nui no Kauaʻi, a iā ia i hiki ai i luna pono o Kalalea, ʻike maila ʻo ia i ka piʻo a kēia ānuenue i Oʻahu nei.  Noho ihola ʻo ia ma laila he iwakālua lā i kumu e ʻike maopopo ʻia ai ʻo ke ʻano o kāna mea e ʻike nei.  I ia manawa, ua maopopo leʻa i ka makāula he aliʻi nui ka mea nona kēia ānuenue e piʻo nei a me nā ʻōnohi ʻelua i hoʻopuni ʻia i nā ao polohiwa a puni.”[1]

[1] S.N. Haleʻole (2001). Ke Kaʻao o Lāʻieikawai. Hilo, HI: Ka Haka ʻUla o Keʻelikōlani.  Kula Nui o Hawaiʻi. ʻaoʻao 5

na Hoaloha Westcott

bottom of page