
Ka Punakea
Wahi a nā puke wehewehe Hawaiʻi-Pelekane, ʻo kēia ka wehewehe ʻana o kēia ʻano ānuenue:

Photo by: Hoaloha Westcott

Photo by: Hoaloha Westcott
Kekahi kiʻi i hōʻoia ʻole ʻia: Kuhikuhi kēia mau kiʻi i kēia ʻano ānuenue ma muli o ko ka mea kākau maopopo ʻana i nā wehewehe ʻana o nā puke wehewehe, ka pōʻaiapili ma loko o kekahi mau kaʻao, kekahi ʻatikala nūpepa, a me kekahi hoʻopaʻa leo Hawaiʻi. ʻAʻole panina lākou.
Nā hōʻailona a me nā ʻōuli:
ʻO kēia nō ke ʻano ānuenue e kapa mau ʻia e kākou he Punakea. ʻIke pinepine ʻia ʻo ia ma luna o Maunakea.
Ua ʻokoʻa nā inoa mahina Hawaiʻi i ka wā kahiko. ʻO kēia mau inoa mahina i kapa ʻia nā inoa malama maoli. ʻO ʻIkuwā kekahi malama maoli. Ua paʻi ke kumu o kēia mahina i kapa ʻia ai ʻo ʻIkuwā i kekahi nūpepa ʻōlelo Hawaiʻi (Poepoe 1906). Eia ka paukū o ia ʻatikala:
"Ikuwa - o Ikuwa, ke kane, o Paaikaiaualewa, ka wahine, hanau kanaka leo nui. He malama kēia e ku ai ka ino; o ka "Ikuwaikepohakoeleele" keia. Kukuʻi ka hekili, olapa ka uwila, ka ke kaikoo, ku ka punakea".
Aia ka malama ʻo Ikuwa ma ka manawa o nā mahina o ʻOkakopa a me Nowemapa. ʻO ka mea maʻa mau, ʻoʻolokū kēia manawa o ka makahiki.
Wahi a nā kaʻao ʻAʻohe manawa o kēia ʻano ānuenue i ʻōʻili ai ma loko o nā kaʻao i kālailai ʻia.
I ka wā hea ʻo ia e ʻōʻili ai?:
Hiki pinepine ke ʻike ʻia ka Punakea ma nā mahina o ʻOkakopa a me Nowemapa, akā naʻe, hiki nō hoʻi ke ʻike ʻia ʻo ia i nā mahina ʻē aʻe.
na Hoaloha Westcott