
Ka Piʻo Ānuenue Piha
Wahi a nā puke wehewehe Hawaiʻi-Pelekane, ʻo kēia ka wehewehe ʻana o kēia ʻano ānuenue:
Nā hōʻailona a me nā ʻōuli:
ʻIke pinepine ʻia kēia ʻano ānuenue nani ma Hawaiʻi. He hōʻailona a i ʻole he ʻōuli no kekahi mea like ʻole a hōʻike ʻano ʻia i lalo iho:

Photo by: Hoaloha Westcott
Wahi a nā kaʻao ʻŌʻili kēia ʻano ānuenue i kekahi manawa he 47 ma loko o nā kaʻao he 4 i kālailai ʻia i kēia papahana. Kuhikuhi ʻo ia i 9 hōʻailona/ʻōuli like ʻole, a hōʻike ʻia i ke kiʻi i ka ʻākau:
I ka wā hea ʻo ia e ʻōʻili ai?:
Ua ʻIke pinepine ʻia ke ānuenue i ka manawa i hānau ʻia ai kekahi aliʻi. Hiki ke ʻike maopopo ʻia kēia i ka manawa i hānau ʻia ai ʻo Kamehameha V, penei:
"...ʻO ka la hanau o ka Moi, oia kona la i puka mai ai mai ka opu mai o kona makuahine, a ma ia la, ua pouli ka aina, ua noho ino na opua, ua paa ke kumu lani ma kauwahi, a ua kaawale ma kauwahi, ua inoino ka moana, ua hakukoi na ale, ua paio na makani, ua hui na welau o ka honua, ua kapio na anuenue, ua kui ka hekili,....."
Mai ka lekiō:
He moʻolelo kēia i haʻi ʻia e Alice Sharden ma ka hōʻike lekiō ʻo Ka Leo Hawaiʻi i ka makahiki 1974. Ua haʻi ʻia kēia moʻolelo iā ia e kona makuahine e pili ana i ka hoʻolewa o kona kupunakāne (ʻo ia hoʻi ko Alice Sharden kupunakāne kuakahi). He kanaka ʻano nui ke kupunakāne kuakahi. Koʻikoʻi nō ʻo ia i kona mau lā. Ma hope o kona hala ʻana iho i hoʻohihi ʻia iho ai ke kupapaʻu ma loko o kekahi kapa. Wahī ʻia ʻo ia a paʻa a hoʻomoe i loko o kona waʻa. ʻAuamo ʻia ʻo ia a hiki i kekahi ana i uka o ke kuahiwi (ma ka mokupuni o Hawaiʻi) a kanu ʻia ma loko o ia ana. Lawelawe ʻia ka hoʻolewa a ma hope o kēlā i hoʻomaka ai ka ʻohana e hoʻi ma lalo iho. ʻOiai lākou e hele wāwae ana, hoʻomaka ka ua i mua o lākou, ʻo ia hoʻi ka ua koko, ka hekawaikoko. Ua huli kekahi poʻe e nānā ma hope a ʻike ʻia ia waʻa e lewa ana i ka lewa, a hāpai ʻia ka mana o ke kupunakāne kuakahi. Ua hāpai ʻia kēlā waʻa a luna pono o ka lua pele. Ma kekahi ānuenue i lawe ʻia ai kēlā waʻa. Piʻo ke ānuenue mai ke ana a hiki i ka loko o ka lua pele. Ua hoʻoiho ʻia ia waʻa a komo i loko o ka lua pele. No ka ʻohana Pele ke kupunakāne kuakahi a ua ʻōlelo ʻia aku e ka poʻe, e hoʻihoʻi ana ʻo ia i kona wahi pono.
na Hoaloha Westcott