
Kekahi Mau Manaʻo
I ka lewa ma luna o ka paeʻāina Hawaiʻi e ʻōʻili aʻe ai ke ānuenue kupaianaha. Nani maoli nō kēia mau ānuenue, akā naʻe, he aha ka manaʻo a me ke kaona o kēia mau mea pāhaʻohaʻo?
ʻO kekahi manaʻo ʻano nui nō ka hōʻailona o ke akua a iʻole ke aliʻi nui. Lehulehu nō nā moʻolelo a me nā kaʻao Hawaiʻi nona ke ānuenue. I ka wā kahiko, he hōʻailona nō ke ānuenue o nā mea pōmaikaʻi a me nā manawa hoʻowaiwai. Ua hānau ʻia kekahi mau pēpē aliʻi i ka manawa o ke ānuenue i ʻōʻili aʻe ai. Ua lilo kēia mau pēpē i aliʻi nui, pēlā nō, ua hoʻokō ʻia ko lākou hopena i wānana ʻia e ke ānuenue. Ua ukali ʻia kekahi mau aliʻi e ke ānuenue no ko lākou ola holoʻokoʻa.
Ua unuhi ʻia nā hōʻailona ānuenue e nā kāhuna akā maopopo nō hoʻi ia hōʻailona i kekahi ʻohana a me kekahi kanaka pākahi. Ua hoʻoili ʻia nā unuhi ʻohana mai kēlā me kēia hanauna. He kāwili nō ka unuhi o kekahi moʻolelo kaʻao a me kekahi unuhi ponoʻī. Wahi a Kawena Pukui, ʻo ka manaʻo o ke ānuenue ma mua ou, hoʻi aku. Aia kekahi mea pōʻino ma mua, a i ʻole, manaʻo paha, e hala iho ana kekahi kanaka i aloha ʻia, a i ʻole ua make kekahi aliʻi a hoʻi aku ʻo ia no ka hui pū hou ʻana i kona ʻaumakua, a i ʻole, e kaʻawale aku ana kekahi mea. A i ʻole, i ka manawa o kekahi pēpē e hānau ʻia, a ʻōʻili ke ānuenue, manaʻo paha, he pēpē pōmaikaʻi nō kēia. E manaʻo ʻia nō hoʻi, he hoʻāpono hoʻokalakupua ke ānuenue.
Hāpai nō hoʻi ke ānuenue i kekahi hōʻailona kūʻē. ʻike kekahi poʻe i ke ānuenue he hōʻailona o ka make a i ʻole ka pōpilikia, ʻoiai ʻike kekahi poʻe ʻē aʻe i ke ānuenue he hōʻailona pōmaikaʻi.
Hiki ke ʻike ʻia kekahi laʻana o ka hōʻailona pōʻino ma loko o kēia ʻōlelo noʻeau:
'"Akahi ka ho'i ka paoa, ke kau nei ka makole pua he'o."
ʻŌlelo ʻia, i ka manawa o ke ānuenue e ʻōʻili ai ma mua o ke ala o kekahi kanaka e huakaʻi ʻoihana ana. E like me ka ʻike ʻana i kekahi kanaka mākole kēia hōʻailona, e aho ka huli ʻana a hoʻi ʻana i ka home.
ʻO kekahi mau manaʻo i loko o kekahi kumu like ʻole:
Wahi a Iosepa Nāwahī, ʻoiai kona ʻōlelo ʻana e pili ana i ka ʻōʻili ʻana o ke ānuenue:
"ʻO ka wehewehe ʻana aku i nā kumu ʻoiaʻiʻo maoli a me ka hoʻākāka ʻana aku, i nā loina maopopo loa e pili ana i ke ānuenue a ko ke akua mana i kau aku ai ma ke aouli o ka lani; ʻo ia nō kekahi o nā kumuao ʻike maoli i kūpono i ka ʻuhane ʻike a ke akua i haʻawi mai ai i ke kanaka, i mea e kōkua ai i kona hoʻomaopopo maoli ʻana aku i ko ke akua mana nui kiʻekiʻe loa." (Nāwahī, 1893).
Wahi a kekahi mau kahuna lāʻau lapaʻau, he mea maikaʻi ke alo
na Andre Nantel | Dreamstime.com