top of page
Kekahi Mau Manaʻo

I ka lewa ma luna o ka paeʻāina Hawaiʻi e ʻōʻili aʻe ai ke ānuenue kupaianaha. Nani maoli nō kēia mau ānuenue, akā naʻe, he aha ka manaʻo a me ke kaona o kēia mau mea pāhaʻohaʻo?  

 

ʻO kekahi manaʻo ʻano nui nō ka hōʻailona o ke akua a iʻole ke aliʻi nui.  Lehulehu nō nā moʻolelo a me nā kaʻao Hawaiʻi nona ke ānuenue.  I ka wā kahiko, he hōʻailona nō ke ānuenue o nā mea pōmaikaʻi a me nā manawa hoʻowaiwai.  Ua hānau ʻia kekahi mau pēpē aliʻi i ka manawa o ke ānuenue i ʻōʻili aʻe ai.  Ua lilo kēia mau pēpē i aliʻi nui, pēlā nō, ua hoʻokō ʻia ko lākou hopena i wānana ʻia e ke ānuenue.  Ua ukali ʻia kekahi mau aliʻi e ke ānuenue no ko lākou ola holoʻokoʻa. 

Ua unuhi ʻia nā hōʻailona ānuenue e nā kāhuna akā maopopo nō hoʻi ia hōʻailona i kekahi ʻohana a me kekahi kanaka pākahi.  Ua hoʻoili ʻia nā unuhi ʻohana mai kēlā me kēia hanauna.  He kāwili nō ka unuhi o kekahi moʻolelo kaʻao a me kekahi unuhi ponoʻī.  Wahi a Kawena Pukui, ʻo ka manaʻo o ke ānuenue ma mua ou, hoʻi aku.  Aia kekahi mea pōʻino ma mua, a i ʻole, manaʻo paha, e hala iho ana kekahi kanaka i aloha ʻia, a i ʻole ua make kekahi aliʻi a hoʻi aku ʻo ia no ka hui pū hou ʻana i kona ʻaumakua, a i ʻole, e kaʻawale aku ana kekahi mea. A i ʻole, i ka manawa o kekahi pēpē e hānau ʻia, a ʻōʻili ke ānuenue, manaʻo paha, he pēpē pōmaikaʻi nō kēia.  E manaʻo ʻia nō hoʻi, he hoʻāpono hoʻokalakupua ke ānuenue.

Hāpai nō hoʻi ke ānuenue i kekahi hōʻailona kūʻē.  ʻike kekahi poʻe i ke ānuenue he hōʻailona o ka make a i ʻole ka pōpilikia, ʻoiai ʻike kekahi poʻe ʻē aʻe i ke ānuenue he hōʻailona pōmaikaʻi.

Hiki ke ʻike ʻia kekahi laʻana o ka hōʻailona pōʻino ma loko o kēia ʻōlelo noʻeau:

 

'"Akahi ka ho'i ka paoa, ke kau nei ka makole pua he'o."

ʻŌlelo ʻia, i ka manawa o ke ānuenue e ʻōʻili ai ma mua o ke ala o kekahi kanaka e huakaʻi ʻoihana ana.  E like me ka ʻike ʻana i kekahi kanaka mākole kēia hōʻailona, e aho ka huli ʻana a hoʻi ʻana i ka home.

ʻO kekahi mau manaʻo i loko o kekahi kumu like ʻole:

Wahi a Iosepa Nāwahī, ʻoiai kona ʻōlelo ʻana e pili ana i ka ʻōʻili ʻana o ke ānuenue:

"ʻO ka wehewehe ʻana aku i nā kumu ʻoiaʻiʻo maoli a me ka hoʻākāka ʻana aku, i nā loina maopopo loa e pili ana i ke ānuenue a ko ke akua mana i kau aku ai ma ke aouli o ka lani; ʻo ia nō kekahi o nā kumuao ʻike maoli i kūpono i ka ʻuhane ʻike a ke akua i haʻawi mai ai i ke kanaka, i mea e kōkua ai i kona hoʻomaopopo maoli ʻana aku i ko ke akua mana nui kiʻekiʻe loa." (Nāwahī, 1893).

Wahi a kekahi mau kahuna lāʻau lapaʻau, he mea maikaʻi ke alo 

Hoailona.jpg

na Andre Nantel | Dreamstime.com

bottom of page